This article is available in English.
Bạn đã bao giờ tự hỏi chính xác “xây dựng bền vững” là gì? Có thể bạn đã nghe thấy thuật ngữ này trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội, tuy nhiên, mối quan hệ giữa khái niệm này với cuộc hàng ngày của chúng ta ra sao? Hãy cùng PICASSO tìm hiểu.
Về Định nghĩa
Xây dựng bền vững hoạt động theo sáu nguyên tắc chính:
- Bảo tồn vật liệu và tài nguyên: chỉ sử dụng những gì cần thiết và cố gắng giảm lãng phí.
- Tái sử dụng vật liệu khi có thể: tìm cách tái sử dụng vật liệu từ việc phá dỡ các tòa nhà cũ hoặc vật liệu thừa từ quá trình xây dựng.
- Tái chế và sử dụng vật liệu có thể tái tạo: chọn vật liệu làm từ thành phần tái chế hoặc có thể tái chế. Sử dụng vật liệu tái tạo như tre, nứa hoặc gỗ được khai thác bền vững.
- Bảo vệ thiên nhiên và hệ sinh thái: chọn địa điểm xây dựng và thiết kế giảm thiểu tác động đến môi trường xung quanh, sử dụng các biện pháp làm vườn và cảnh quan bền vững.
- Kiến tạo môi trường xây dựng chất lượng cao và không độc hại: sử dụng vật liệu và các phương pháp xây dựng không gây ô nhiễm không khí hoặc nước. Cung cấp không khí trong lành và ánh sáng tự nhiên cho nhà ở.
- Giảm tiêu thụ năng lượng: kết hợp các thiết kế sử dụng năng lượng mặt trời thụ động và hệ thống năng lượng tái tạo như tấm pin mặt trời để giảm nhu cầu năng lượng của nhà ở.
Văn phòng Tony Fruit, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. Đơn vị thiết kế: TAA DESIGN. Ảnh: Hoang Le.
Về Cách thức: vật liệu và thiết kế thân thiện với môi trường
Lựa chọn vật liệu bền vững và thiết kế thân thiện với môi trường là chìa khóa mở những cách cửa vô tận của kiến trúc xanh. Hãy chọn các vật liệu có nguồn gốc tái tạo như tre, nứa và gỗ tái chế. Những vật liệu tự nhiên này bền và có thể phân hủy sinh học. Tránh dùng nhựa và kết hợp thêm một số kim loại tái chế như thép.
Để cách nhiệt, hãy sử dụng các loại sợi tự nhiên như cellulose, bông hữu cơ hoặc sợi gai dầu. Các loại sợi này đều có hiệu quả cao và không độc hại. Vải denim tái chế và sợi thủy tinh cũng là những lựa chọn tốt.
Tấm gỗ tái chế được in 3-D từ gỗ vụn. Nguồn ảnh: Emerging Objects/Rael San Fratello.
Tấm ốp kiến trúc thử nghiệm từ nhiều loại chất thải. Nguồn ảnh: Stonecycling.
Thiết kế công trình nên tập trung tối đa hóa ánh sáng tự nhiên và thông gió. Gia chủ hoặc nhà thầu có thể cân nhắc cách lắp đặt cửa sổ và giếng trời thông minh, đồng thời khai thác năng lượng mặt trời thụ động từ các cửa sổ lớn hướng về phía nam. Các kiến trúc mở (open-floor plan) cũng giúp cải thiện luồng không khí, lọc và điều hoà nhà cửa một cách tự nhiên.
Hệ thống ống nước lưu lượng thấp làm giảm đáng kể lượng nước sử dụng. Bồn cầu hai chế độ xả, vòi hoa sen lưu lượng thấp và thiết bị sục khí ở vòi đều là những nâng cấp dễ dàng tạo ra tác động lớn. Tái sử dụng nước thải từ bồn rửa, vòi hoa sen và đồ giặt để tưới tiêu là cũng một lựa chọn sinh thái tốt.
Mô phỏng của hệ thống ốp tường EcoCeramic cho một tòa nhà cao tầng ở Manhattan. Nguồn ảnh: Kelly Winn và Berardo Matalucci, CASE RPI/SOM.
Giấy in 3D làm từ báo tái chế. Nguồn ảnh: Kent Wilson.
Thêm các tấm pin mặt trời, tua-bin gió hoặc hệ thống sưởi/làm mát bằng địa nhiệt là những cách tuyệt vời để cung cấp năng lượng bền vững cho nhà ở. Mặc dù chi phí ban đầu cho những công trình này thường cao hơn các lựa chọn thông thường, về lâu dài, chúng sẽ bù đắp theo thời gian qua sự bền bỉ, hiệu quả, và giảm đáng kể những hao tổn tài chính không cần thiết cho điện nước.
Seaweed as raw material. Image courtesy of Petr Krejci.
Installation view of Lohmann’s 2013 work ‘Oki Naganode’, made of Japanese Naga seaweed, at the Victoria and Albert Mesuem (V&A). Image courtesy of Petr Krejci.
Về Lý do: biến đổi khí hậu
Chịu được những tác động của biến đổi khí hậu là lý do con người cần đến xây dựng bền vững. Khi hành tinh tiếp tục ấm lên, tình trạng thời tiết khắc nghiệt đang trở nên phổ biến và dữ dội hơn. Các tòa nhà bền vững được thiết kế để chịu được các vấn đề như lũ lụt, hạn hán, sóng nhiệt và bão.
Cấu trúc đàn hồi
Các tòa nhà được xây dựng bằng vật liệu có tuổi thọ cao nhằm chống chọi với gió lớn, lũ lụt và nhiệt độ khắc nghiệt.
- Gia cố công trình trên mực nước lũ dự kiến.
- Gia cố mái nhà và cửa sổ để chịu được gió lớn.
- Sử dụng vật liệu xây dựng chịu nhiệt và cách nhiệt.
- Lắp đặt hệ thống kiểm soát nhiệt độ để giữ không gian sống thoải mái khi ở nhiệt độ cao hoặc thấp.
- Thiết kế hệ thống thoát nước và trữ nước để giảm thiểu tình trạng khô hạn.
Floating house, Ho Chi Minh city, Vietnam. Architects: SDA Architecture. Photo credits: Hiroyuki Oki.
It is elevated above ground to mitigate the impacts of flooding. Architects: SDA Architecture. Photo credits: Hiroyuki Oki.
Giảm tác động tới môi trường
Xây dựng bền vững cũng nhằm mục đích giảm tác động môi trường của các tòa nhà.
- Tối ưu hoá việc sử dụng vật liệu tái chế và tái tạo.
- Thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng để cắt giảm sử dụng điện năng.
- Lưu giữ và tái sử dụng nước mưa và nước thải tại chỗ.
- Cải thiện chất lượng không khí trong nhà thông qua thông gió và vật liệu VOC thấp.
- Giảm chất thải bằng cách tái sử dụng vật liệu và thi công thiết kế hiệu quả.
Bằng cách chuyển đổi sang xây dựng bền vững, chúng ta có thể tạo ra các kiến trúc có tác động tái tạo—trả lại cho môi trường bằng hoặc nhiều hơn những gì con người đã lấy đi.
People Tree House, Noida, India. Architects: Archiopteryx Studio. Photo credits: Andre J Fanthome of Studio Noughts & Crosses.
The house has been carefully designed to control sunlight exposure throughout the year and to collect and utilise rainwater. Architects: Archiopteryx Studio. Photo credits: Andre J Fanthome of Studio Noughts & Crosses.
Solar panels extend the shape of the spiral staircase into the sky. Architects: Archiopteryx Studio. Photo credits: Andre J Fanthome of Studio Noughts & Crosses.
The red rainwater collection pipe functions as a handrail. Architects: Archiopteryx Studio. Photo credits: Andre J Fanthome of Studio Noughts & Crosses.
Xây dựng bền vững mang lại lợi ích cho con người và hành tinh xanh. Khi được thi công đúng cách, các thiết kế xây dựng bền vững có thể tiết kiệm tiền, giảm chất thải, tạo môi trường sống và làm việc lành mạnh hơn, đồng thời giúp đảm bảo nguồn lực tái tạo cho thế hệ tương lai.